"Trudne miłości" przygody w opisie

 

 

Każdy z tytułów opowiadań w zbiorze "Trudne miłości” ma w tytule przygodę. Ale nie ma tu piratów, pościgów, ucieczek i innych sensacyjno-przygodowych elementów (których od tego autora chyba nikt nie wymaga). Przygody są codzienne, mniej lub bardziej zwykłe. Rozrzucone miedzy porami dnia i roku. W pociągach, samochodach, na plaży, ulicy i w mieszkaniach. Facet jedzie samochodem rozmyślając o tym, czy przypadkiem nie nadjeżdża w jego kierunku narzeczona, albo jego rywal; chłopcy patrzą na narciarzy; kobieta wypija kawę z ludźmi, z którymi bez takiego układu zbiegów okoliczności nigdy by się nie spotkała, para płynie łódką, a czytelnik idzie na plażę poczytać, nieświadomy tego, co wydarzy się poza lekturą. Codzienne elementy, czytanie, robienie zdjęć, zwykłe życie małżeńskie, nocna podróż pociągiem do ukochanej, stają się dla pisarza pretekstem do snucia opowieści o emocjach, uczuciach i wrażeniach, o komunikacji i jej braku, o marzeniach i zwykłości. 

Opowiadania płyną potokiem słów, opisując to, co wydaje się poza sferą dostępną językowi. A jednak! Spojrzenia, gesty, obrazy przezroczystego morza, błękitnego w swej bieli śniegu i pełnej pędu szosy rysują się w wyobraźni czytelnika właśnie dzięki słowom. Kiedy indziej zachwyca pointa (ujęła mnie pointa- także lekko obrazowa- przygody męża i żony).  Czy Calvino oferuje czytelnikowi przygodę? Tak!  Emocjonalno- wizualno- językową.  A co z tytułem zbioru? Są w opowiadaniach miłości: długie, przelotne, intensywne i codzienne. Związki ze swej istoty nie są łatwe, ale czyta się o nich z przyjemnością, wzruszeniem,  zadumaniem, tęsknotą. I w tym tkwi urok przygody wynikającej z miłości do literatury i historii, w której liczy się przede wszystkim sposób jej opowiadania. 

Italo Calvino.  "Trudne miłości". Przeł Anna Wasilewska. Państwowy Instytut Wydawniczy. Warszawa 2022. 

"Skarb pana Arnego" wybór tragiczny wśród fiordów

 

Po fali kryminałów i odnowie Serii Skandynawskiej coraz więcej na rynku literatury norweskiej, szwedzkiej, duńskiej. Cieszą też powroty do klasyki, a takim powrotem jest „Skarb pana Arnego”.  Mikropowieść Selmy Lagerlöf to historia metaforyczno-fantastyczna, pełna  znaków i przyrody.

 Szesnastowieczna Norwegia. Na plebanii pan Arne przechowuje skarb zrabowany katolickim klasztorom. Pewnej nocy  skarb zostaje ukradziony, a z krwawej jatki ostaje się tylko Elsalill dziewczyna wzięta na wychowanie. Po jakimś czasie poznaje szkockiego najemnika i … tu można już się domyślić dalszego ciągu oraz ciągu jeszcze dalszego. Przy czym to wcale nie jest historia banalna, bo piętrzące się trudności oraz poczucie nieuchronnego fatum wisi nad bohaterami jak w antycznej tragedii. Czy można kochać kogoś, kto zniszczył spokój? Czy wydanie go w ręce sprawiedliwości nie jest zachowaniem wbrew sercu? A obok tego konfliktu surowa przyroda: statki czekające aż puszczą lody fiordów i będą mogły wyjść w morze, odgłosy wiatru lub ostrzenia noży. Duch przybranej siostry zjawiający się w ciemnej izbie. Wreszcie finał- tragiczny jeszcze bardziej niż się spodziewałam. 

Historia krótka, niby prosta, ale trzymająca w napięciu nie tylko oczywistym: co będzie dalej, ale i przede wszystkim ze względu na moralny konfliktu.  Historia ponoć inspirowana prawdziwymi wydarzeniami, trochę fantastyczna (motyw przeklętego skarbu, zjaw), trochę paraboliczna. Wrośnięta w skandynawski klimat. Warta poznania.

Gdy w 1904 roku Sienkiewicz dostawał Nobla,w stawce była też Orzeszkowa.  Jedne z akademików miał powiedzieć, ze ona nagrodę może dostać za cztery, pięć lat. W roku 1909 (pięć lat po Sienkiewiczu) , Lagerlöf otrzymała, jako pierwsza kobieta literackiego Nobla. inne to opisy przyrody… 

 Selmy Lagerlöf, "Skarb pana Arnego". Przeł. Magdalena Landowska.Wyd. Media Rodzina. Poznań 2023.

 

"Towarzystwo Jane Austen" zebrani wokół lektury

Czy  można poczuć więź z kimś, dzięki temu, że czyta się te same książki?Co łączy nauczycielkę wojenną wdowę, lekarza, wrażliwego rolnika, pokojówkę i gwiazdę filmową? Lektura Jane Austen.

To historia kilku zupełnie różnych ludzi po II wojnie światowej na angielskiej prowincji, których zbliżają rozmowy o książkach, codzienne sprawy i dom w Chawton, w którym mieszkała autorka "Dumy i uprzedzenia". Dla każdego z tych pokiereszowanych wojenną rzeczywistością czytanie książek Austen jest lekiem, odskocznią. Rozmawiając o bohaterach powieści mówią o swoich uczuciach, bo czasem łatwiej mówi się cytatami o postaciach, niż o żywych ludziach i własnych emocjach.  Jest też historia gwiazdy filmowej, która obawia się o swoją karierę i zaczyna też wątpić w uczucia narzeczonego (od początku wielce śliskiego typa). Bo wbrew wojnie (mamy tu drugą połowę lat 40.), poruszanym problemom z mówieniem o emocjach, przyznawaniu się do swoich uczuć, jest to książka lekka i pokazująca, że jest wyjście z każdej sytuacji. Nawet jeśli tym wyjściem jest inwentura biblioteki dokonywana nocami przez służącą. Bo gdy nad domem i bohaterami  zawisną czarne chmury, rozwiązanie problemu znajdzie się... w bibliotece i książkach. 

 

Natalie Jenner opowiada o świecie w sposób spokojny, bez pośpiechu. Postaci nie są może zbyt głębokie psychologicznie(i przyznaje, że na początku trochę mi się myliły), ale z czasem łatwo można wybrać tych, którym się kibicuje. Nie ma tu wielkich kulminacji i zwrotów, ale jest nadzieja na happy end, tak bardzo w duchu ulubionej pisarki ośmiorga bohaterów.  Największym smaczkiem książki są bardzo dobrze używane cytaty i odniesienia do konkretnych wydarzeń i bohaterów Austen. bo postaci mówią o nich jak o dobrych znajomych.

 Czy to odbiera czytelnikom, którzy np "Emmy" nie czytali część zabawy? Tak.  Konkretne działania, schematy, sceny czy cytaty prowadzą nas bezpośrednio do powieści Austen i dlatego tę powieść polecam przede wszystkim tym, którzy spotkania z pisarką mają już za sobą. Wydawca zapowiedział, że to pierwszy tom serii Dziedzictwo Jane Austen. I to dziedzictwo jest tu bardzo namacalne. A ja czekam na rozwój serii. 

 

 Natalie Jenner.  "Towarzystwo Jane Austen".  Przeł. Katarzyna Mailita. Wyd. Świat Książki. Warszawa 2023.