"Antrakt"i artysta niespokojny

Helen jest zwyczajną kobietą, wnuczką wybitnego angielskiego pisarza, Edwarda Burtona, który nie wiedzieć czemu umilkł po szalonym sukcesie kilku powieści. Znudzona życiem pani domu, sama zaczyna pisać i postanawia spotkać się z dziadkiem. Niedługo po tym kobieta zostaje spadkobierczynią domu i praw autorskich pisarza, ale także jego bardzo bogatego archiwum.  "Antrakt" to książka z wpisaną w siebie książką- pamiętnikami i niewydanym opowiadaniem Burtona, które stanowią dopełnienie i wyjaśnienie przeszłych i obecnych tajemnic. Bo tajemnic rodzinnych  jest bardzo wiele.  Wchodząc w świat dziadka, jego  fascynacji teatrem i literaturą, przygód miłosnych i poszukiwania tożsamości, Helen dostrzega z jak wieloma problemami zmagał się krewny, którego świat powoli zapomina. Rodzice Helen też nie chcą zbyt wiele o nim mówić, przez co tajemnica tego człowieka jeszcze bardziej intryguje. Kim był Edward Burton? 

Przede wszystkim człowiekiem poszukującym miłości i spełnienia, popełniającym błędy i próbującym podporządkować się konwenansom, które bardzo go uwierały. Burton  próbował zachować pozory życia gwiazdora literatury, szczęśliwego męża i ojca, a samotności tęsknił do kochanka. Billy, czyli  miłość życia, to postać niejednoznaczna- wyrachowany, czy tylko nieszczęśliwy?  W znacznej części książki wątek historyczny i współczesny biegną dwoma torami, by splątać się w zakończenie tak skomplikowane, że aż prawdopodobne.  To książka po części i książkach i teatrze, napisana prosto i elegancko. Z bohaterami, których autor przedstawia, ale nie ocenia, a ich losy przejmują czytelnika i pozwalają wejść w ich świat. Przy czym w świat  przeszłości wchodzi się lepiej (choć nie jest to  obszar łatwych emocji). Rupert Smith oferuje czytelnikowi historie, w których stale obecny jest wybór między życiem a literaturą. Dokonać go musi Helen, namawiana przez swego nauczyciela pisania i kochanka do oddania mu praw ekranizacji powieści dziadka, dokonał go Burton, realizując w swojej najbardziej znanej książce tezy powieści z kluczem. 

Na okładce wydawca pisze, że "szczęście jest cudownym uczuciem w prawdziwym życiu, ale bardzo przeszkadza być artystą". Teza nie aż tak oczywista. Z jednej strony, jak wiemy "z tęsknoty pisze się wiersze" i błogostan nie służy twórczej aktywności. Z drugiej- w kontekście tej opowieści- rodzi się pytanie:czy fakt sławy, przelatującej niczym meteoryt i gasnącej w czasie, nie jest jednak zbyt wielką ceną za życie w sprzeczności z samym sobą. Wiadomo-lepiej być nieszczęśliwym i nieśmiertelnym niczym van Gogh niż nieszczęśliwym i zapomnianym... I jeszcze trzecia kwestia- czy nie da się osiągnąć takiego szczęścia, które zainspiruje, a nie rozleniwi? Szczęścia, pozwalającego  być twórcą, którego mimo wszystko nie określa to, że musi być  nieszczęśliwy.Książka zostawia czytelnika z pytaniem. I to się szczególnie w niej ceni. Warto podarować jej swój czas, bo pokazuje jak wiele pozorów i niejasności kryje się w życiu naszych bliskich. I czasem jak niewiele potrzeba, by jak Helen, wrócić na tory prowadzące jeśli nie do szczęścia, to przynajmniej do spokoju. 

Rupert Smith, "Antrakt". Przeł. Katarzyna Bieńkowska.  Wyd. Muza. Warszawa 2016