poniedziałek, 14 września 2020

Za co tak lubię Christie

Nie pamiętam, jaka była pierwsza książka Christie, którą czytałam. Nie pamiętam też kiedy to było, choć podejrzewam, że jakiś koniec podstawówki (7/8 klasa). Tak czy inaczej poszłoooo i dziś mam przeczytane wszystkie jej kryminały i zbiory opowiadań (i 3 powieści obyczajowe). Książki Christie to dla mnie pewniak. Wakacje, jesień, gdy ogarnia jakaś melancholia i nastój robi się bardziej tajemniczy. Czas, gdy potrzebuję odprężenia i rozrywki. Wtedy jest ze mną Agata. Zresztą nie tylko ze mną, bo ponoć czytanie „Agatek” było ulubioną rozrywką sióstr mojego pradziadka,  a i mój dziadek czytywał w przerwach między książkami historycznymi.  Na początku czytałam jej powieści  z zachłannością i ciekawością kogoś, kto właśnie znajduje swojego autora (bo Christie jest jednym z moich autorów). Potem zaczęłam patrzeć bardziej analitycznie i warsztatowo. I  doszłam do tego, do czego doszli też inni, a co jest zbiorem powodów, dla których królowa kryminału cały czas jest tylko jedna.

Zwięzłość i wewnętrzny nerw.  Christie wiedziała, jak utrzymać uwagę czytelnika i wiedziała, że nie da się być równie zajmującym, tajemniczym i angażującym przez 800 stron. Dlatego jej powieści  nie są za  długie i, choć zarysowują tło, skupiają się przede wszystkim na  intrydze, śledztwie i zagadce.   Porządek, metoda, szare komórki, znajomość ludzkiej psychiki- to one były tym, co pomagało rozwiązać zagadki. Czytelnik szedł krok w krok z detektywem, kręcąc się między rzucanymi przez pisarkę podpowiedziami i zmyłkami.  Też szukał odpowiedzi na pytanie o winę i motyw.  Bo to była zawsze ważniejsze niż zbrodnia, która po prostu się zdarzała, ale nikt nią nie epatował, a ewentualne opisy ciała czy wydarzenia nie miały w sobie nic z taniej sensacji.

Charakterystyczni bohaterowie. Nie tylko Hercules i Panna Marple, ale także pisarka Olivier, inspektor Japp, panna Lemon. Christie miała wyjątkowy talent do tworzenia postaci charakterystycznych i łatwo zapadających w pamięć.  Jej bohaterowie są wyraziści i intrygujący, kreśleni kilkoma zdaniami nabierają kształtów i  przywiązują do siebie czytelnika. 

 Humor. Nie ma pisarstwa Christie bez lekkiego dowcipu, ironii i mrugnięć do czytelnika.  To właśnie humor rozbraja powagę i zagrożenie. Kto wie, czy Christie nie powinna być wymieniana wśród tych, którym zawdzięczamy słynny angielski humor.

 Podążanie za czasami. Christie pisała przez ponad 50 lat, zmieniały się czasy i obyczaje. Na początku pisała więc o arystokratycznych rodach i tajemnicach rezydencji.  Potem pojawiały się wojenne wątki szpiegowskie i bohaterki służące w służbie kobiet. A w latach 60 intrygi toczyły się w hippisowskich komunach i dotyczyły już nie hrabiny i baroneta, a  np. zwykłych londyńczyków.  Choć w tym roku mija 100 lat od debiutu powieściowego Christie, to ona sama nigdy nie była autorką retro, wręcz przeciwnie, zawsze była kronikarką swoich czasów. Ale umiała też wykorzystać swoja wiedzę i wyobraźnię,  pisząc  powieść, której akcja toczy się w starożytnym Egipcie!

Różnorodność. Christie wykorzystywała w swoich powieściach  wiele różnych informacji. Świetnie znała się na truciznach, w powieściach znajdziemy też liczne odniesienia do literatury angielskiej.  Była ciekawa świata i lubiła podróżować- odzwierciedlenie tego znajdziemy w jej książkach, których akcja toczy się np. w Bagdadzie, a najsłynniejsze powieści  łączą się ze słynnym Orient Expressem i podróżą po Nilu.  Dzięki  wykorzystaniu różnych miejsc, tematów i spostrzeżeń, jej powieści są różnorodne i cały czas ciekawią.

Znajomość psychiki.  Sławna, bogata, doceniana.  Tak możemy patrzeć na pisarkę, która na stałe wpisała się w historii literatury.  Ale to też kobieta porzucona, raniona przez drugiego  (17 lata młodszego ) męża.  W swoim życiu, wcale nie tak łatwym i kolorowym,  pisarka doświadczyła wielu przykrości i rozczarowań, które głęboko przeżywała. I dzięki temu jej powieści wspaniale oddają zawiłości emocji i psychiki bohaterów.  Herkules Poirot analizuje dowody, ogląda ślady, ale przede wszystkim patrzy na relacje między ludźmi, zdjąć sobie sprawę, że właśnie w tych układach, bardziej czy mniej widocznych uczuciach i zachowaniach, kryje się motyw i rozwiązanie zagadki.   

 Wielu próbowało być nową  Christie. Wydawcy co rusz koronują jej następców, ale cóż… jej styl i forma są bardzo trudne do podrobienia.

 I na koniec kilka książek Christie:

I nie było już nikogo  (klasyk klasyków, tym razem na audobooku)

A.B.C. znów audiobook

Christie w wersji obyczajowej Róża i cis.


 Inspirowanych Christie:

Kryminał, w którym występuje sama Christie  Inny rodzaj zła

Wariacja na temat Morderstwo według Agathy Christie

 

Oficjale kontynuacje przygód Poirota  autorstwa Sophie Hannah:

cz. 1  Inicjały zbrodni 

cz.2 Zamknięta trumna

cz. 3 Zagadka trzech czwartych

 

I coś o samej Agacie: ABC zbrodni wg Agathy Christie

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz